Analiz – Sanayi Üretimi: Ağustos 2025

Genel Görünüm: Artış sınırlı, ana eğilimde zayıflık sürüyor

Ağustos ayında Sanayi Üretim Endeksi (SÜE), mevsim ve takvim etkilerinden arındırılmış bazda (m.a.) aylık %0,4, yıllık %4,7 arttı. Böylece temmuz-ağustos döneminde yıllık büyüme %5,0 (takvim etkisinden arındırılmış: %6,1) seviyesinde gerçekleşirken, çeyreklik bazda üretim yatay seyretti.

Aylık artışa rağmen sanayi üretiminde ana eğilimde belirgin bir toparlanma sinyali görülmüyor. Üretim artışı, savunma (diğer ulaşım araçları, bilgisayar-optik aletler) ve inşaat bağlantılı sektörlerdeki güçlü seyrin etkisiyle sınırlı bir alana yayılıyor. Bu nedenle genel üretim eğilimi hâlâ zayıf.

Örneğin, sermaye malları hariç sanayi üretimi yılın üçüncü çeyreğinde yıllık %1,6 artarken, çeyreklik bazda %1,0 daraldı. Bu daralma, ikinci çeyreğe kıyasla hızlandı. Özellikle giyim, tekstil gibi rekabet gücü kaybeden sektörler ile gıda üretimindeki gerileme, genel zayıflığın ana nedenleri arasında.

Veri Detayları: Takvim etkisi ve sektör katkıları

Bu yıl 30 Ağustos Zafer Bayramı’nın hafta sonuna denk gelmesi, geçen yıla kıyasla çalışma günü sayısının azalmasına neden oldu ve yıllık üretim artışını sınırladı. Takvim etkisinden arındırıldığında yıllık büyüme %7,1 ile daha güçlü bir tablo ortaya koyuyor.

SÜE (m.a.), temmuzdaki keskin düşüşün ardından ağustosta sınırlı bir artış kaydetti. Bu toparlanmada, bazı tüketim sektörlerindeki düzeltme hareketleriyle birlikte inşaat ve savunma sanayi bağlantılı ara malı sektörlerindeki canlılık etkili oldu.

Ağustos ayında öne çıkan sektörler:

• Fabrikasyon metal ürünleri üretimi %5,6 arttı ve SÜE’ye 0,4 puanla en yüksek katkıyı sağladı.
  • Alt kalemlerden silah ve mühimmat üretimi, son iki ayda toplamda %35 artış gösterdi.
• Eczacılık ürünleri imalatı, önceki ay %7,1 daralmasının ardından %13,4 artarak SÜE artışına ikinci en büyük katkıyı yaptı.
• Gıda sektörü, ağustosta %1,5 artışla kısmi toparlanma gösterse de, çeyreklik bazda %2,0 daralma ile ikinci çeyreğe göre zayıfladı.
• Ana metal (%2,5) ve makine-ekipman (%3,3) üretimi, üçüncü çeyrekte belirgin bir ivme kazandı.

Buna karşın:

• Diğer ulaşım araçları (%-1,1) ve bilgisayar, elektronik-optik aletler (%-19,9) üretiminde sert düşüşler yaşandı ve bu iki sektör toplamda SÜE aylık büyümesini 0,53 puan aşağı çekti.
• Metalik olmayan mineral maddeler (%-0,9), elektrikli teçhizat (%-1,2) ve giyim (%-0,6) de üretimi sınırlayan diğer sektörler oldu.

Mal Grupları ve Eğilimler

Mal grubu bazında incelendiğinde:

• Dayanıksız tüketim malları üretimi, gıda ve eczacılık sektörlerindeki artışla %1,9 yükseldi.
• Ara malları üretimi, kimya, ana metal ve fabrikasyon metalin desteğiyle %0,9 büyüdü.
• Sermaye malları ve dayanıklı tüketim malları üretimi ise sırasıyla %0,7 ve %0,9 oranında geriledi.

Üçüncü çeyrek itibarıyla sanayi üretimi genel olarak yatay seyrederken, sektörler arası ayrışma belirginleşti.

• Savunma sanayii ve ulaşım araçları öncülüğünde sermaye malları üretimi çeyreklik büyümeye 0,8 puan katkı yaptı.
• Buna karşılık, emek-yoğun sektörler (giyim, tekstil) olumsuz ayrıştı.
• Fabrikasyon metal, ana metal ve metalik olmayan mineral maddeler gibi inşaat ve savunma bağlantılı sektörler pozitif katkı sağladı.
• Elektrik üretimindeki artışta, mevsim normallerinin üzerinde seyreden sıcaklıklar etkili oldu.

Genel Değerlendirme

Sanayi üretimi ağustosta sınırlı bir artış göstermesine rağmen, bu artış genele yayılmadığı için ana eğilimde belirgin bir toparlanma sinyali bulunmuyor. Savunma ve inşaat bağlantılı sektörlerdeki canlılık, genel üretim zayıflığını kısmen maskelemekte.
Sermaye malları dışındaki imalat sektörlerinde daralmanın hızlanması ise önümüzdeki dönemde sanayi üretiminde ivme kaybı riskini gündeme getiriyor.