Tahran’ın nükleer programında ilerleme kaydedildi.

ABD ve İran, Tahran’ın nükleer programıyla ilgili görüşmelerin ilerlediğini ve daha fazlası için planlar yapıldığını söylüyor

İran ve ABD, Cumartesi günü Roma’da yapılan görüşmelerde ilerleme kaydedildiğini duyurmasının ardından, Tahran’ın hızla ilerleyen nükleer programı konusunda önümüzdeki hafta tekrar bir araya gelmeyi planlıyor.

ABD’li bir yetkili, Roma’daki görüşmeler sırasında bir ara ABD Başkanı Donald Trump’ın özel temsilcisi Steve Witkoff ile İran Dışişleri Bakanı Abbas Irakçi’nin yüz yüze görüştüğünü doğruladı.

Araghchi, 26 Nisan’da Umman’da tekrar bir araya gelmeden önce teknik düzeyde görüşmelerin önümüzdeki günlerde yapılacağını söyledi. Uzmanların olası bir anlaşmanın ayrıntılarını görüşecek olması görüşmelerde bir hareketlenme olduğunu gösteriyor ve Trump’ın İran’a karşı askeri eylemle tehdit ederken hızlı bir anlaşma için baskı yapmasıyla birlikte geliyor.

Trump yönetiminden üst düzey bir yetkili, özel bir diplomatik görüşme hakkında konuşmak üzere isminin açıklanmaması koşuluyla yaptığı açıklamada, “Taraflar doğrudan ve dolaylı görüşmelerinde çok iyi ilerleme kaydetti” dedi.

Araghchi, X’teki bir gönderisinde benzer şekilde “olası bir anlaşmanın prensipleri ve hedefleri konusunda ilerleme kaydettiklerini” söyledi. Ancak “iyimserliğin haklı olabileceğini ancak bunun ancak çok dikkatli olmakla mümkün olduğunu” da sözlerine ekledi.

İran devlet televizyonuna daha önce verdiği demeçte, “Teknik görüşmelerin ardından daha iyi bir konumda olacağımızı umuyorum” demişti.

ABD, doğrudan ve dolaylı görüşmeler yapıldığını söylerken, İranlı yetkililer bunların dolaylı görüşmeler olduğunu, örneğin geçen hafta sonu Umman’ın Maskat kentinde Umman Dışişleri Bakanı Bedr el-Busaidi’nin farklı odalarda mekik dokuduğunu söyledi.

El-Busaidi, X.’e verdiği demeçte, “Bu görüşmeler ivme kazanıyor ve artık en düşük ihtimal bile mümkün hale geliyor” dedi.

Umman Dışişleri Bakanlığı ise ayrı bir paylaşımda, tarafların İran’ın “nükleer silahlardan ve yaptırımlardan tamamen arınmış olmasını ve barışçıl nükleer enerji geliştirme kabiliyetini sürdürmesini” sağlayacak bir anlaşma arayışı için görüşmeye devam etme konusunda anlaştıklarını bildirdi.

Görüşmelerin gerçekleşmesi bile, 1979 İslam Devrimi ve ABD Büyükelçiliği rehine krizinden bu yana iki ülke arasındaki onlarca yıllık düşmanlık göz önüne alındığında tarihi bir anı temsil ediyor. Trump, ilk döneminde, 2018′de İran’ın dünya güçleriyle olan nükleer anlaşmasından tek taraflı olarak çekildi ve Tahran’ın uranyum zenginleştirmesini ekonomik yaptırımların kaldırılması karşılığında büyük ölçüde sınırlayan anlaşmayı geri getirmede başarısız olan yıllarca süren saldırıları ve müzakereleri tetikledi.

Görüşmeler Ortadoğu’da gerginliğin arttığı bir dönemde gerçekleşiyor

Tehlikede olan, İran’ın nükleer tesislerine olası bir Amerikan veya İsrail askeri saldırısı veya İranlıların atom silahı edinme tehditlerini yerine getirmesi. Bu arada, Orta Doğu’daki gerginlikler, Gazze’deki İsrail-Hamas savaşı ve Yemen’deki İran destekli Husi isyancılarını hedef alan ABD hava saldırılarının 70′ten fazla kişiyi öldürmesi ve düzinelerce kişiyi yaralamasının ardından arttı.

Trump Cuma günü, “Ben İran’ın nükleer silaha sahip olmasını engellemekten yanayım, çok basit bir şekilde,” dedi. ”İran’ın harika, müreffeh ve muhteşem olmasını istiyorum.”

İsminin açıklanmaması kaydıyla konuşan ve toplantıya yakın bir kaynağın verdiği bilgiye göre, İran görüşmeleri başlamadan önce Witkoff, Roma’da Uluslararası Atom Enerjisi Ajansı Başkanı Rafael Mariano Grossi ile bir araya geldi.

BM’nin nükleer gözlemci kuruluşu, İran’ın 2015′te dünya güçleriyle yaptığı anlaşmada olduğu gibi, bir anlaşmaya varılması halinde İran’ın uyumunu denetlemede büyük olasılıkla kilit rol oynayacaktır.

Grossi, yoğun görüşmelerin ardından İtalya Dışişleri Bakanı Antonio Tajani ile de bir araya geldi. Tajani, ABD-İran görüşmeleri öncesinde Araghchi ile bir araya geldi.

Tajani, yaptığı açıklamada, diplomatik bir anlaşmanın “sabırla, gün be gün, diyalog ve karşılıklı saygıyla inşa edildiğini” söyledi.

Araghchi ve Witkoff görüşmeler öncesinde seyahat etti

Witkoff, Rusya’nın oradaki tam ölçekli savaşı sürerken Ukrayna hakkında görüşmeler yapmak üzere Paris’teydi. Ayrıca, Fransa başkentinde İsrail Başbakanı Benjamin Netanyahu’nun stratejik işler bakanı Ron Dermer ve Mossad şefi David Barnea ile bir araya geldi.

Dermer Cumartesi günü Roma’daydı ve Witkoff’un kaldığı otelde görüldü. Bunun bir tesadüf olup olmadığı belirsizdi ve Dermer’in İran görüşmelerinin bir parçası olduğuna dair hiçbir belirti yoktu.

Araghchi, geçtiğimiz günlerde Moskova’ya giderek Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin ile bir araya geldi.

Tahran’ın 2015 nükleer anlaşmasına dahil olan dünya güçlerinden biri olan Rusya, Tahran ve Washington arasında varılan herhangi bir gelecekteki anlaşmada kilit bir katılımcı olabilir. Analistler, Moskova’nın potansiyel olarak İran’ın %60 saflıkta zenginleştirilmiş uranyumunun velayetini alabileceğini öne sürüyorlar – %90′lık silah sınıfı seviyelerinden kısa ve teknik bir adım uzakta.

Umman’ın başkenti geçen hafta sonu Araghchi ve Witkoff’un dolaylı görüşmelerin ardından yüz yüze görüştükleri ilk müzakere turuna ev sahipliği yaptı. Arap Yarımadası’nın doğu ucundaki bir sultanlık olan Umman, uzun zamandır İran ile Batı arasında bir arabulucu olarak hizmet veriyor.

Ancak görüşmeler öncesinde İran, Witkoff’un önce İran’ın uranyumu yüzde 3,67 oranında zenginleştirebileceği, ardından da tüm zenginleştirmelerin durdurulması gerektiği yönündeki açıklamalarını değerlendirdi.

İran Dini Lideri Ayetullah Ali Hamaney’in danışmanlarından Ali Şemhani, görüşmeler öncesinde X gazetesine yaptığı açıklamada, İran’ın Libya gibi uranyum zenginleştirme programından vazgeçmeyi veya yurtdışında zenginleştirilmiş uranyumu nükleer programında kullanmayı kabul etmeyeceğini belirtmişti.

″İran teslim olmaya değil, dengeli bir anlaşmaya geldi” diye yazdı.

İran, sıkıntılı ekonomiyi istikrara kavuşturacak bir anlaşma arıyor

İran’ın iç siyaseti, kadınların Tahran sokaklarında yasayı hala görmezden gelmesiyle zorunlu hicap veya başörtüsü konusunda hala gergin. Ayrıca, hükümetin ülkede sübvansiyonlu benzinin maliyetini artırma potansiyeline dair söylentiler de devam ediyor ve bu durum geçmişte ülke çapında protestoları tetikledi

İran’ın riyali para birimi bu ayın başlarında bir ABD dolarına karşı 1 milyonun üzerine düştü. Para birimi görüşmelerle iyileşti, ancak Tahran’ın devam etmesini umduğu bir şey.

Bu arada, İran’ın bayrak taşıyıcısı İran Air tarafından uzun süredir aranan iki adet kullanılmış Airbus A330-200, Perşembe günü Tahran’ın Mehrabad Uluslararası Havaalanı’na ulaştı, The Associated Press tarafından analiz edilen uçuş izleme verileri gösterdi. Eskiden Çin’in Hainan Havayolları’na ait olan uçaklar, Maskat’taydı ve İran’a yeniden kayıt yaptırmışlardı.

Uçakta önemli Amerikan parçaları ve bakımı içeren Rolls-Royce motorları var. İran’a uygulanan yaptırımlar göz önüne alındığında böyle bir işlem için ABD Hazine Bakanlığı’ndan onay alınması gerekir. Dışişleri Bakanlığı ve Hazine Bakanlığı yorum taleplerine yanıt vermedi.

2015 anlaşmasına göre İran yeni uçak satın alabilecek ve Airbus ve Boeing ile onlarca milyar dolarlık anlaşmalar imzalayabilecektiAncak üreticiler Trump’ın nükleer anlaşmaya yönelik tehditleri nedeniyle anlaşmalardan geri adım attı.