Yıllıklandırılmış ihracatta yeni rekor; 269.7 milyar dolar

Ferit PARLAK/ANKARA ferit.parlak@dunya.com
Türkiye’nin eylül ayı ihracat verileri yüzleri güldürdü. Her ne kadar ‘üçüncü sektör’ kabul edilen paritenin rakamlar üzerinde etkisi artmış da olsa bu yılın eylül ayında 2024’ün aynı ayına göre ihracat yüzde 3’lük artışla 22.6 milyar dolar oldu. 2024 yılı Eylül ayında ihracat 21.9 milyar dolar olarak gerçekleşmişti. Ocak-eylül döneminde ihracat ise bir önceki yılın aynı dönemine kıyasla yüzde 4.1 oranında artarak, 200.6 milyar dolara yükseldi. 2024 yılı Ocak-Eylül döneminde ihracat 192.7 milyar dolar olarak gerçekleşmişti. Yıllıklandırılmış mal ihracatı ise 269.7 milyar dolara yükselerek yeni rekorunu kırdı. Mal ihracatında son 1 yılda yüzde 3.2 artışla 8.3 milyar dolarlık net artış sağlandı. Eylül ayı ihracatına sektörler özelinde bakıldığında ise otomotiv 3.7 milyar dolarla liderliğini sürdürdü. Otomotivi, 2.5 milyar dolarla kimyevi maddeler, 1 milyar 517 milyon dolarla elektrik-elektronik, 1 milyar 497 milyon dolarla çelik, 1 milyar 491 milyon dolarla hazır giyim ve konfeksiyon takip etti.

800 milyon dolarlık takvim etkisi
Dış ticaret verilerini Ankara’da açıklayan Ticaret Bakanı Ömer Bolat, “2025 Eylül ayında ihracatımız, geçen yılın aynı ayına göre yüzde 3.0 oranında artışla 22.6 milyar dolar olarak gerçekleşti. Böylece en yüksek eylül ayı ihracat rekoru kırıldı. 2024 yılının Eylül ayına göre bir salı günü fazla iken bir pazar günü eksik. Dolayısıyla eylül ayında 800 milyon dolarlık olumlu bir takvim etkisi hesaplandı” dedi. Bolat, “2025 yılı Eylül ayı itibarıyla son 12 ayda yıllıklandırılmış mal ihracatımız 269.7 milyar dolar ile rekor seviyede gerçekleşti. Yılsonu OVP hedefimiz olan 273.8 milyar dolara ulaşmak için tüm gücümüzle çalışmaya devam edeceğiz. Mal ihracatında son 1 yılda yüzde 3.2 artışla 8.3 milyar dolar net artış sağlandı” ifadelerini kullandı.

Dış ticarete 112.8 milyon dolarlık parite katkısı
Paritenin ihracata etkisine de değinen Bolat, “Ticaret Bakanlığımızın hesaplamalarına göre parite kaynaklı olarak yaklaşık 557 milyon dolar artırmıştır. İthalatımıza paritenin etkisi ise 444 milyon dolar artış yönünde oldu. Böylece parite eylül ayında dış ticaret dengesine 112.8 milyon dolar olumlu katkı sundu” diye konuştu.

Dış ticaret açığı 90 milyar dolar sınırında
“Yıllıklandırılmış dış ticaret açığı, geçen yılın aynı ayına göre 10.6 milyar dolar, yani yüzde 13.5 artarak, 89.3 milyar dolar olarak gerçekleşti” diyen Bakan Bolat, ihracatın ithalatı karşılama oranındaki düşüşe de dikkat çekti. Bakan Bolat, şunları söyledi: “Eylül ayında ihracatın ithalatı karşılama oranı geçen yılın aynı ayına göre 4.3 yüzde puanlık azalışla yüzde 76.7 olarak gerçekleşti. 2024 Eylül ayında ihracatın ithalatı karşılama oranı yüzde 81’di. Altın ve enerji hariç tutulduğunda ihracatın ithalatı karşılama oranı, yüzde 3.3 puanlık azalışla yüzde 94.7 olarak gerçekleşti. Bu oran 2024 Eylül ayında yüzde 98.6 olarak gerçekleşmişti.”

Dış ticaretteki açığı altın artırıyor
Dış ticaret açığındaki artışı da altın ithalatındaki yükselişe bağlayan Bolat, “Altın ithalatındaki dalgalanmanın etkisi ile eylül ayında dış ticaret açığı geçen yılın aynı ayına göre yüzde 33.4 oranında artarak 6.9 milyar dolar olarak gerçekleşti. Bu açıkta net altın ithalatının etkisi 2.3 milyar dolar ile öne çıkıyor. 2025 yılının Ocak-Eylül döneminde dış ticaret açığı, bir önceki yılın aynı dönemine kıyasla yüzde 11.8 oranında artışla 67 milyar dolar olarak kaydedilmiştir. 2024 yılı Ocak- Eylül döneminde 60 milyar dolardı. Böylece, ilk 9 ayda mal ticaretindeki açık 7.1 milyar dolar artış göstermiştir” dedi.

İthalat 1 yılda 359 milyar doları aştı
İthalat verilerini de değerlendiren Bolat, “ 2025 yılının Ocak-Eylül döneminde ithalat ise, bir önceki yılın aynı dönemine kıyasla yüzde 5.9 oranında artışla 267.7 milyar dolar olarak kaydedildi. Böylece, ilk 9 ayda mal ithalatında net 15.0 milyar dolar artış oldu. 2025 yılının ilk 9 ayında ihracatın ithalatı karşılama oranı ise bir önceki yılın aynı dönemine kıyasla 1.3 yüzde puan azalışla yüzde 75 olarak kaydedildi.

“Üretim ve ihracat odaklı programda kararlıyız”
Cumhurbaşkanı Yardımcısı Cevdet Yılmaz, ihracat odaklı politikalar ve yapısal adımlarla 2028 yılı sonunda ihracatın 300 milyar doları aşmasını ve küresel ihracattan daha fazla pay almayı amaçladıklarını bildirdi. Yılmaz, “Dış ticaret dengemizi de yakından takip ediyor, ithalattaki gelişmeleri dikkatle izleyerek üretim kapasitemizi güçlendirecek ve ithal bağımlılığımızı azaltacak alternatif adımları hayata geçiriyoruz” değerlendirmesinde bulundu. Yılmaz, gelecek dönemde de ekonomide enflasyonu düşüren, yatırım, istihdam, üretim ve ihracat odaklı ekonomi programının kararlılıkla uygulanacağının altını çizdi.

“Rekabeti artıran politikalarla ihracatçımızı destekleyeceğiz”
Hazine ve Maliye Bakanı Mehmet Şimşek, ithalattaki artışa rağmen mal ve hizmet ihracatındaki olumlu performans sayesinde cari dengenin sürdürülebilir seviyelerde kalmaya devam ettiğini bildirdi. Küresel ticaretteki belirsizliklere ve olumsuz koşullara rağmen ocak-eylül döneminde yıllık yüzde 4.1 artan ihracatın, yıllıklandırılmış olarak 269.7 milyar dolara ulaştığına işaret eden Şimşek, şunları kaydetti: “Önümüzdeki dönemde ana ticaret ortaklarımızda büyümenin hızlanması, yurt içi ve dışında finansmana daha kolay ve uygun koşullarla erişilmesi ile euro-dolar paritesinin katkısı, ihracatımızı destekleyecek. İthalattaki artışa rağmen mal ve hizmet ihracatındaki olumlu performans sayesinde cari denge, sürdürülebilir seviyelerde kalmaya devam ediyor.” Şimşek, katma değerli üretim ve rekabet gücünü artıran politikalarla üreticileri ve ihracatçıları desteklemeyi sürdüreceklerini kaydetti.

“Türkiye’nin alın teri daha güçlü karşılık bulacak”
Sanayi ve Teknoloji Bakanı Mehmet Fatih Kacır, eylül ayında ihracatın geçen yılın aynı ayına göre yüzde 3 artış göstererek 22.6 milyar dolara ulaştığını bildirdi. Kacır, “Sanayicimiz, katma değerli üretim yolculuğunu sürdürüyor. Yatırım, istihdam, üretim ve ihracat rotasında güçlü yürüyüşümüz devam edecek. Türkiye’nin emeği, alın teri ve vizyonu, dünyada daha da güçlü karşılık bulacak” dedi.

“Tüm sektörlerden katkı almalıyız”
İhracat verilerini değerlendiren Türkiye İhracatçılar Meclisi (TİM) Başkanı Mustafa Gültepe, 22.6 milyar dolarla en yüksek eylül ayı ihracatını gerçekleştirdiklerini bildirdi. Dokuz aylık ihracatta da ilk kez 200 milyar doların üzerine çıktıklarını belirten Gültepe, şunları söyledi: “Sektörler özelinde baktığımızda otomotiv 3.7 milyar dolarla liderliğini sürdürdü. Otomotivi, 2.5 milyar dolarla kimyevi maddeler, 1 milyar 517 milyon dolarla elektrik-elektronik, 1 milyar 497 milyon dolarla çelik, 1 milyar 491 milyon dolarla hazır giyim ve konfeksiyon takip etti. Toplamda 15 sektörümüz ihracatını artırırken 11 sektörümüz eksi yazdı. En çok ihracat yapan beş ilimiz İstanbul, Kocaeli, Bursa, Ankara ve İzmir şeklinde sıralandı. Eylülde bin 30 firmamız ilk kez ihracat gerçekleştirdi. Paritenin katkısı ise 592.2 milyon dolar oldu. En çok ihracat yaptığımız ülkeler Almanya, Birleşik Krallık, ABD, İtalya ve Irak şeklinde sıralandı. 45 ülkede yüzde 50’nin, 100 ülkede yüzde 10’un üzerinde artış kaydettik. Genel tabloda ise 123 ülkeye ihracatımızı artırdık.” Gültepe, ihracatı tabana yayma konusunda sıkıntıların devam ettiğine dikkat çekti. İhracatta sürdürülebilir büyüme için tüm sektörlerden katkı almak gerektiğini belirten Gültepe, şöyle devam etti: “Elimizden gelenin en iyisini yapmak için çalışmaya, yeni pazar arayışına devam ediyoruz.”

İhracatçıya destek artacak
İhracatçıyı desteklemeye devam edeceklerini söyleyen Bakan Ömer Bolat, “İhracatçılarımızın desteklenmesi, finansmana erişim imkânlarının genişletilmesi ve kolaylaştırılması hususlarına hassasiyetle eğiliyoruz. Nitekim Türk Eximbank, 2025 yılı için sağlayacağı desteği 52 milyar dolara çıkarma hedefiyle, ihracatçılarımızı küresel ticarette daha rekabetçi kılmak adına kararlılıkla yoluna devam ediyor. İGE AŞ ile de bugüne kadar ihracatçılarımızın 196 milyar TL’lik kredisine 171.3 milyar TL kefalet sağladık. Türk Ticaret Bankası önümüzdeki dönemde ihracatçılarımızın finansmana erişimini kolaylaştırmak ve çeşitlendirmek adına önemli bir rol üstlenecek” diye konuştu.

“390 milyar dolar hedefi tutacak”
Mal ve hizmetler ihracatının 2024 yılında 379 milyar dolara yükselerek Cumhuriyet tarihinin en yüksek seviyesine ulaştığını söyleyen Bakan Bolat, “2025 yılı Temmuz ayı itibarıyla ödemeler dengesi tanımlı yıllıklandırılmış mal ve hizmetler ihracatımız 388.8 milyar dolara yükseldi. Eylül ayı itibariyle ise hizmetlere yönelik beklentilerimiz kapsamında yılbaşında ortaya koyduğumuz mal ve hizmet ihracatı hedefi olan 390 milyar dolara ulaşacağız”dedi.